Hukukumuzda anne ve babanın velayet hakkını amacına uygun kullanmaması ve çocuğun korunması için kanunun öngördüğü önlemlerin yetersiz olması halinde velayet hakkının kaldırılacağı hususu düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile çocuk, anne ve babasından korunabilmesi amaçlanmaktadır.

Velayetin kaldırılma nedenleri ise TMK’nın 348.maddesinde sınırlı sayıda sayılmış olup bunlar aşağıdaki gibidir:

• Anne ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, özürlü olması, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi,
• Anne ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması

Yukarıda sayılan nedenlerin gerçekleşmesi halinde, velayet hakkı mahkeme kararıyla, velayetin kaldırılması sebebi nezdinde gerçekleşen anne veya baba yahut her ikisinden de kaldırılacaktır. Velayet hakkı anne ve babanın ikisinden de kaldırılırsa çocuğa vasi tayin edilecektir.

Bununla birlikte, TMK md.349’da kural olarak anne veya babanın yeniden evlenmesi velayetin kaldırılması sebebi olarak düzenlenmemişse de çocuğun üstün yararı gerektirdiği takdirde yeniden evlenme halinde de velayetin kaldırılmasına karar verilebilmektedir.

TMk md.348/f.son’da kural olarak velayetin kaldırılmasının mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsadığı hüküm altına alınmıştır. Ancak kararda aksinin belirtilmesi mümkündür.

Velayetin kaldırılması kararı ile birlikte, velinin velayetten kaynaklanan hak ve yükümlülükleri sona erer. Ancak anne ve babanın velayete bağlı olmayan çocukların bakım ve eğitim giderlerini karşılama ve nafaka yükümlülükleri ise devam eder. Son olarak belirtmek isteriz ki, TMK md.351 uyarınca, velayetin kaldırılması koşullarının ortadan kalkması halinde, hakimin re’sen veya anne ya da babanın istemi halinde velayeti geri vermesi mümkündür.